Maddenin Temel Yapısı ve Elektrik Yükleri

Her maddenin yapı taşı atomdur. Atomlar, üç temel parçacıktan oluşur:

• Proton (+): Pozitif yüklüdür ve atomun çekirdeğinde yer alır. Yerinden ayrılmaz, bir atomdan diğerine geçemez.

• Elektron (-): Negatif yüklüdür. Çekirdeğin çevresinde büyük bir hızla döner ve bir atomdan başka bir atoma geçebilir.

• Nötron (0): Yüksüzdür, elektriklenmede rol oynamaz.

⚡ Elektriklenme Nedir?

Elektriklenme, bir cisimden diğerine elektronların geçmesiyle oluşur. Bu geçiş, cisimlerde elektrik yükünün birikmesine neden olur. Elektrik yükü kazanan ya da kaybeden cisimler, birbirlerini iter ya da çeker.

⚖️ Nötr Cisim Nedir?

Bir cisimdeki pozitif (+) ve negatif (-) yük sayısı eşitse, bu cisme nötr (yüksüz) cisim denir.

Not: Nötr cisim ile nötron karıştırılmamalıdır. Nötron, elektriklenme olaylarında görev almaz.

➕ Pozitif Yüklü Cisim

Bir cisim elektron kaybederse, üzerinde pozitif yük fazlalığı oluşur. Çünkü elektronlar hareketlidir, protonlar yerinde kalır.
+ yük > – yük olan cisim pozitif yüklüdür.

➖ Negatif Yüklü Cisim

Bir cisim dışarıdan elektron alırsa, negatif yükleri artar.
– yük > + yük olan cisim negatif yüklü hale gelir.

⚙️ Elektriklenme Nasıl Gerçekleşir?

Cisimler sürtünme yoluyla elektriklenebilir. İşte iki örnek:

Ebonit Çubuk ve Yünlü Kumaş

Ebonit çubuk yünlü kumaşa sürtüldüğünde, elektronlar yünden ebonite geçer.

• Ebonit çubuk: Negatif yüklenir

• Yünlü kumaş: Pozitif yüklenir

Cam Çubuk ve İpek Kumaş

Cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde, elektronlar camdan ipeğe geçer.

• Cam çubuk: Pozitif yüklenir

• İpek kumaş: Negatif yüklenir

Yüklü Cisimler Arasında Etkileşim

Yüklenmiş cisimler birbirine şu şekilde etki eder:

• Zıt yükler (pozitif & negatif): Birbirini çeker

• Aynı yükler (pozitif & pozitif ya da negatif & negatif): Birbirini iter

Bu bilgiler, elektriksel yüklenmenin doğasını anlamak ve maddenin elektriksel özelliklerini kavramak açısından oldukça önemlidir. Elektriklenme olayları günlük hayatımızda da saç tararken ya da kazak giyerken karşılaştığımız basit ama etkileyici fizik olaylarıdır.